مقالات
با تقویم جذاب ۱۲ گانه حیوانی آشنا شوید + انواع آن و تاریخچه هر کدام
اکتبر
جالب است بدانید که در برخی تمدن ها هر سال را به نام یک حیوان نامگذاری کرده اند که بدان تقویم حیوانی میگویند. از قرن هفدهم هجری قمری، پس از حمله مغول به ایران تقویم ترکی مغولی به ایران راه یافت. این تقویم از نوع شمسی قمری بوده و این بدان معناست که سال و ماه های آن قمری میباشد. ۱۲ماه سال در این تقویم به نام های ماه اول، ماه دوم و غیره تقسیم بندی شده است. همچنین این تقویم ترکی مغولی به ۱۲ شال حیوانی تقسیم شده است که نام این حیوانات به فارسی به شرح زیر است:
- موش
- گاو
- پلنگ
- خرگوش
- نهنگ
- مار
- اسب
- گوسفند
- میمون
- مرغ
- سگ
- خوک
استفاده از این نوع تقویم در ایران به دوره صفویه برمیگردد یعنی از سال ۹۰۷ تا ۱۱۳۵ استفاده از این نوع تقویم های حیوانی متدوال بود. پس از این دوران تا تقریبا اواسط قرن سیزدهم استفاده از تقویم جلالی متداول شد. اما از سال ۱۲۸۹ استفاده از تقویم های شمسی در ایرلن رایج گشت. در نهایت در سال ۱۳۰۴ تقویم هجری شمسی را به عنوان تقویم رسمی جایگزین تمامی تقویم های گذشته کردند.
بیشتر بخوانید : کاربرد تقویم تبلیقاتی
تقویم حیوانی مغولی چیست؟
تقویم حیوانی یک نوع تقویم مغولی ترکی است که پس از حمله مغول و در زمان صفویه در ایران مرسوم شد. یعنی تقریبا این تقویم از سال ۱۲۸۹ هجری شمسی در کشور ما به رسمیت شناخته شد. این تقویم بر خلاف سایر تقویم ها که خطی است، به شکل چرخشی است. یعنی به جای اینکه به شکل خطی از یک مبدا به یک مقصد برسیم لازم است به شکل چرخشی و دورانی به آن نگاه کنیم. یعنی یک دوره ۱۲ ساله راه رسم میکنند و نام یک سری حیوان را به آن اختصاص میدهند. پس از آنکه دوره ۱۲ساله به پایان رسید مجددا نام حیوانات تکرار میشوند. البته این تقویم فقط به فرهنگ ترک ها محدود نمیشود، فرهنگ های دیگری چون فرهنگ چینی نیز از تقویم های حیوانی استفاده میکنند که در بخش بعدی مقاله بدان اشاره میکنیم.
تقویم حیوانی چینی چیست؟
اگرچه امروزه تقویم رسمی کشور چین تقویم میلادی یا گریکوری است اما مردم چین برای مراسمات خاص و سنتی خود از تقویم حیوانی استفاده میکنند. نام حیواناتی که در تقویم چینی مورد استفاده قرار میگیرد به شرح زیر است:
- موش
- گاو
- پلنگ
- خرگوش
- نهنگ
- مار
- اسب
- گوسفند
- میمون
- مرغ
- سگ
- خوک
جالب است بدانید که در افسانه های کشور چین آمده است که ترتیب نامگذاری این حیوانات بر اساس یک مسابقه شکل گرفته است. در طی این مسابقه حیوانات مختلف در عرض یک رودخانه با یکدیگر مسابقه داده اند و طی این مسابقه هریک از حیوانات که زودتر از عرض رودخانه عبور میکرد نام آن در لیست قرار میگرفت. اما شاید برایتان عجیب باشد که چرا موش اول است! در افسانه ها آمده که موش بر گاو سوار بود و وقتی گاو به سمت دیگر رودخانه رسید موش سریعا از روی گاو به سمت خشکی پرید و اول شد. گاو نیز پس از آن دوم شد.
بیشتر بخوانید : کاربرد تقویم زیردستی در تبلیغات
تقویم حیوانی ترکمنی چیست؟
محققان و انسان شناسان متوجه شده اند که در قرن های گذشته مردم ترکمن روز و سال تولد خود و خویشاوندان را به خوبی به خاطر داشتند. این در حالی است که سایر ملل ها به این موضوع اهمیت نمیدادند و تاریخ تولد خود و سایرین را به خاطر نداشتند. اما نحوه به خاطر سپردن این مردم بر اساس سال حیوانی بود و همین موضوع سبب میشد که افراد سال حیوانی و روز تولد افراد را به خاطر بسپارند. سال نو ترکمن ها از یازدهم مارچ میلادی یا همان ۲۰ اسفند شمسی شروع میشود. نام حیواناتی که این قوم بر سال های خود گذاشته اند به شرح زیر است:
- موش= سیچان
- گاو= سیغیر
- پلنگ= بارس
- خرگوش= تاوشان
- ماهی= بالیغ
- مار= یئلان
- اسب= یلقی
- گوسفند= غویون
- بیجین= میمون
- مرغ= تاویق
- سگ= ایت
- خوک= دونگوز
نحوه به وجود آمد تقویم ترکمن ها
ترکمن ها برخلاف چینی ها یک داستان پندآموزی در مورد نحوه به پدید آمدن تقویم حیوانی خود دارند. طبق این داستان: روزی همه حیوانات برای پیشواز سال جدبد دور هم جمع شدند. در این روز شتر که از همه بلند تر و مغرور تر بود با خود گفت که اواین نفر سال جدید را خواهیم دید. اما در این حین موش که از همه کوچک تر و زرنگ تر بود روی شتر نشست و موفق شد سال جدید را ببیند. در این میان باقی حیوانات نیز توانستند زودتر از شتر سال جدید را ببینند و شتری که از همه مغرور تر بود حتی در نامگذاری ماه ها جای نگرفت. این داستان پندآموز، روایتی است که درمیان ترکمن ها نسل به نسل منتقل شد تا به انسان این موضوع را یادآور شود که غرور عاقبت خوشی در پی ندارد. در این داستان جمله معروف : دویه بوینونابویسانیت بیلدان کور قالیپدیر آورده شده است که به معنی: “شتر به علت مباهات به گردنش از مشاهده سال جدید محروم ماند” است.
در همین راستا ترکمن ها اولین دوره هر سال را بیل باشی میگویند که به معنی سال آغازین است.
هم چنین بخوانید : انواع سررسید اختصاصی
تقویم حیوانی ایرانی
مبدا تقویم حیوانی ایرانی را قرن ششم هجری میوانند. از آنجایی که این تقویم از آسیای مرکزی و شرق به کشور ما آماده در فرهنگ و متون ادبی ما جایگاه ویژه ای دارد. امروزه نیز هر سال را به نام یک حیوان نامگذاری کرده اند. به طوری که هر سال نماد یک حیوان در سفره هفت سین، برنامه های تلویزیونی و تقویم ها به وضوح مشخص کننده سال حیوانی است. جالب آنکه مردم ما معتقد هستند که هر سال و نماد حیوانی آن بر اتفاقات سال جدید تاثیر میگذارند و حتی خلق و خوی افراد هر سال بر اساس نام حیوانی آن میتواند متغیر باشد. برای مثال سال اسب را سالی پرفعالیت و پرجنب و جوش میدانند و این سال را سالی پر از موفقیت و پیروزی تلقی میکنند. در همین میان سال سگ را سالی پر چالش و پر از دشمنی و خطر میدانند. سال خرگوش را نیز سالی پرسرعت میدانند که خیلی زود تمام میشود. به هرحال همه این ها از اعتقادات و فرهنگ یک ملت نشات میگیرد و نمیتوان با آن مقابله کرد.
سخن آخر
امیدواریم تا اینجا به خوبی با انواع تقویم حیوانی آشنا شده باشید. ما تمام تلاش خود را کردیم تقویم های حیوانی ملل مختلف را برای شما عزیزان بازگو کنیم. تمامی این تقویم ها بر اساس اعتقادات و افسانه ها پایه گذاری شده اند. سنت ها، فرهنگ و غیره در تعیین این تقویم ها تاثیر بسزایی دارند. فرهنگ ها سبب ریشه دواندن یک سری اعتقادات و سنت ها میشوند و هیچ یک از ما قادر نیستیم این سنت ها را نادیده بگیریم. تنها چیزی که ممکن است بتواند این اعتقادات را کمرنگ کند، زمان است. زمان باعث تغییر و تحول در فرهنگ میشود و پس از گذشت سالیان دراز ممکن است اثری از این سنت ها و افکار و اعتقادات باقی نماند. امید است این مطالب از وبسایت سررسید جوپنزا برای شما عزیزان مفید بوده باشد.
