مقالات
سال کبیسه چیست و چند روز است؟
آوریل
محاسبه سال های کبیسه
حتما شما هم این مطلب را می دانید که گردش و یا چرخش کامل زمین به دور و حول خورشید ۳۶۵ شبانه روز و ۶ ساعت به طول می انجامد. این شش ساعت آخر سال در نظر گرفته نمی شده و اهمیتی نداشته است که همین موضوع باعث شده در شمارش های آخر سال مشکلاتی به وجود آید. به همین دلیل سال کبیسه را تعریف کردند و برای اینکه این ۶ ساعت را جبران کنند، هر چهار سال یک روز را به آخر سال یعنی ماه اسفند اضافه می کنند و سال 366 روز محاسبه شده و در تقویم درج می شود.
از جدیدترین کالکشن تقویم رومیزی جوپنزا دیدن نمایید
سال کبیسه یعنی چه؟
کبیسه یعنی بزرگ و سال هایی که روزهای آن از دیگر سال های عادی بیشتر باشد را کبیسه گویند. سرعت چرخیدن زمین به حول محور خورشید دارای تفاوت است و طبق محاسبات، شامل اعداد رند نمی شود. منجمانی مانند ابراهیمی اعداد به دست آمده را رند حساب کرده و ۲۴ ساعت و ۳۶۵ روز در نظر می گیرند. همین امر باعث می شود که یک روز به ۳۶۵ روزی که زمین به حول خورشید در حال چرخش است، اضافه شود که به آن سال کبیسه می گویند.
تقویم های شمسی یکی از تقویم هایی است که در دنیا بسیار دقیق تر محاسبه شده و حتی ثانیه و یا صدم ثانیه هم در آن مورد بررسی قرار گرفته شده است و باعث شده دیگر به تقویم های نوع دیگر نیازی نباشد. اهمیت بودن یا نبودن این پدیده باعث ایجاد تغییراتی در بلند مدت می شود که اگر در نظر گرفته نشود، برنامه ریزی های تاریخی هم به هم ریخته می شوند. پس محاسبه کبیسه در پروژه های هواشناسی، نقشه کشی های آسمان، مبحث های ماهواره ای و دریایی بسیار تاثیر می گذارد. اگر در نظر گرفته نشود تمامی پیش‌بینی هایی که طبق آن انجام می شود، اشتباه مورد محاسبه قرار می گیرد.
سال کبیسه چند روز است و حقایقی در مورد کبیسه
گفته شد که سال هایی که کبیسه هستند، تعداد روزهای آن یک روز اضافه تر از سال های معمولی و عادی است و این بررسی و محاسبه کبیسه فقط برای تقویم های هجری شمسی نیست؛ بلکه در تقویم های میلادی و قمری هم این سال وجود دارد. به طور واضح اگر بخواهیم بگوییم سال های کبیسه چند روزه است، باید گفت یک سال ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و دارای ۴۸ دقیقه و ۴۵ ثانیه محاسبه شده است. سالی که روزها در آن به جای ۳۶۵ روز، ۳۶۶ روز محاسبه شوند و یک روز اضافه داشته باشد را سال کبیسه می نامند.
اگر می خواهید بدانید این رویداد چند سال یکبار است باید بگوییم کبیسه معمولا هر ۴ سال یک بار اتفاق می افتد. البته باید بگوییم کبیسه هایی که ۵ ساله هستند هم در تقویم های هجری خورشیدی ثبت شده اند. این تقویم ها یکی از تقویم های رایج در جهان به شمار می آیند که کبیسه در آن ۵ ساله بوده و دلیل آن را هم کسر کردن کمتر از ۶ ساعت سال شمسی حقیقی می دانند. پس باید گفت طول این نوع سال ها ۳۶۶ روز بوده و ماه اسفند در این سال ها ۳۰ روزه محاسبه می شود.
آیا سال 1403 سال کبیسه است؟
در تقویم های هجری خورشیدی برای اینکه سال های کبیسه را محاسبه کنند، فرمول های خاصی وجود نداشته است. ولی آنچه مشخص است این است که بعد از اینکه ۷ دوره کبیسه طی می شود، چهار سال یک بار در بعضی از مواقع بعد از طی یک دوره ۵ ساله، سالهای کبیسه هم یک بار اتفاق می افتد. در سال های 1395 و ۹۹ شاهد این رویداد بودیم پس با این حساب امسال هم کبیسه است. اگر بخواهید بدانید کبیسه‌ی بعدی چه سالی است باید گفت بعد از ۵ سال این سال ها رخ خواهند داد.
سال ۱۴۰۸ طبق محاسبه، این پدیده اتفاق می افتد. طبق محاسباتی که در تقویم های میلادی در سال ۱۵۸۲ انجام شد، سال ۱۳ روز دارای جابه جایی است. بررسی کنندگان تقویم برای جبران این روزهای اضافی طبق یک محاسبه اشتباها ۱۳ روز را ۱۰ روز محاسبه کرده و آن را رد می کنند که برای اینکه دیگر تغییرات زیادی رخ ندهد، تقویم های میلادی با سال های کبیسه هر ۴ سال اتفاق می افتد. یعنی اگر بتوانید یک سال را تقسیم بر ۴ کنید و باقیمانده نداشته باشید، کبیسه به حساب می آید.
البته استثنا هم وجود دارد، سال هایی که به ۱۰۰ بخش پذیر می شوند، کبیسه به شمار نمی روند و اگر سالی به ۴۰۰ بخش پذیر شود، کبیسه به شمار می آید. این محاسبات در تقویم های میلادی رخ می دهد و کبیسه های ۵ ساله هم در تقویم های هجری شمسی در دوره های ۲۹، ۳۳ و ۳۷ ساله یک بار ایجاد می شوند دلیل آن هم در مطالب بالا ذکر شد.
مطالب بیشتر: علت نامساوی بودن ماه های شمسی در طول سال چیست؟
فرمول محاسبه سالهای کبیسه شمسی
گاهشمار جلالی در تقویم های هجری شمسی پایه و بنیان محاسبات به شمار می آیند که از دوره ۱۲۸ ساله برای ایجاد کبیسههای درست مورد استفاده قرار می گیرند. یعنی حاصل ضرب ۱۲۸ در 0.00781 روز، زمان نزدیک تر به یک شبانه روز کامل را شامل می شود. پس اگر در گاهشمار ۳۶۵ شبانه روز محاسبه شود و هر چهار سال هم سال کبیسه در نظر گرفته شود، در هر دوره ۱۲۸ سال اتفاق می افتد و یک روز از این سال ها باید حذف شود تا طول سال های متوسط گاهشمار با طول سال های حقیقی هجری خورشیدی مساوی شود.
منجمان اهل ایران برای اینکه این یک روز را حذف کنند، تکنیک های بسیار خلاقانه ای را در نظر گرفتند. تقویم های هجری شمسی تقویم هایی هستند که به جز کبیسههای ۴ ساله از کبیسه های ۵ ساله هم برخوردار هستند.
کلام پایانی
پس به طور خلاصه باید گفت ماه های اسفند در تقویم‌های هجری شمسی ۲۹ روز هستند که هر چهار سال یک بار به آنها یک روز اضافه می شود و اسفند ۳۰ روزه محاسبه می شود. آن سالی که اسفند ۳۰ روز دارد و روزهای سال آن به جای اینکه ۳۶۵ روز باشد ۳۶۶ روز است کبیسه خواهد بود.
