قطع وزیری چیست ؟+تفاوت آن با قطع رقعی و رحلی

قطع وزیری چیست؟ جواب این سوال خیلی ساده است به هر کتاب یا سررسیدی که در ابعاد 24*17 چاپ شده باشد، قطع وزیری گفته می‌شود. استفاده از این سایز برای چاپ در ایران بسیار متداول است و اغلب کتاب‌ها و دفترچه‌های دانشگاهی و علمی در این سایز منتشر می‌شود. به طور کلی انتخاب اندازه یا همان قطع کتاب به صورت صحیح بسیار اهمیت دارد، قطع کتاب باید طوری انتخاب شود که مناسب و قابل‌ استفاده در کتابخانه‌های مناطق مختلف باشد. انتخاب اندازه مناسب برای کتاب می‌تواند بر روی مطالعه راحت تر آن هم تاثیر بگذارد و مطالب به وضوح در معرض دید مخاطب قرار بگیرد، در واقع انتخاب قطع کتاب باید متناسب کارکرد و نوع کتاب باشد. مجموعه جوپنزا همواره به دنبال ارائه یک ایده خلاقانه در زمینه چاپ و نشر است و این بار قصد داریم شما را با جزئیات و ویژگی‌های قطع وزیری بیشتر آشنا کنیم.

سررسید قطع وزیری چیست؟

اغلب ناشران و افرادی که در حوزه چاپ و نشر فعالیت دارند با این اصطلاح به خوبی آشنا هستند، قطع وزیری یکی از قدیمی‌ترین و پرفروش‌ترین اندازه‌هایی است که چاپ انواع کتاب و سررسید با این ابعاد انجام می‌شود. قطع وزیری به دلیل اینکه ابعاد آن برای مطالعه روزمره برای همه سنین مناسب می‌باشد بیشتر در صنعت چاپ ایران طرفدار پیدا کرده و به انتخاب اول اغلب ناشران و نویسندگان تبدیل شده است. از آنجا که اغلب کتاب‌های درسی و دانشگاهی در قطع وزیری تولید می‌شوند، سررسید با قطع وزیری هم در بین مردم خیلی پرطرفدار شده و اغلب شرکت‌ها و سازمان‌ها زمانی که قصد سفارش سررسید را دارند، این ابعاد را به چاپخانه‌ها سفارش می‌دهند. سررسید قطع وزیری چیست؟ این سررسید دقیقا اندازه‌اش با کتاب‌های قطع وزیری یکسان است و در ابعاد 24*17 به سفارش مشتریان با طرح جلد و مدلی‌های متنوع به چاپ می‌رسد. شما هم می‌توانید سررسید و تقویم رومیزی خود را با اندازه‌های مختلف به مجموعه جوپنزا سفارش دهید و با بهترین کیفیت سررسیدهای ویژه برند خود را دریافت کنید.

تاریخچه قطع وزیری

اولین کسی که به تاثیر و اهمیت ابعاد چاپ کتاب‌ها پی‌برد، شخصی ونیزی به نام آلدوس مانوتیوس در قرن 15 میلادی بود. وی در سن 40 سالگی اقدام به تاسیس انتشارات آلدینه در ونیز کرد، در آن زمان قطع سلطانی تنها قطع شناخته شده چاپ کتاب در جهان بود. آلدوس مانوتیوس قطع وزیری را به جای قطع سلطانی پیشنهاد کرد، این اقدام او باعث شد هزینه چاپ و حمل کتاب به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کند و این موضوع رضایت ناشرین و افرادی را که اهل مطالعه بودند هم به همراه داشت. قطع کتاب در اصل اندازه کاغذ مورد استفاده برای چاپ آن کتاب است، تاریخچه شکل گیری قطع کتاب در جهان به بعد از پیدایش صنعت چاپ برمی‌گردد یعنی دقیقا همان جایی که ابعاد چاپ کتاب‌ها از قطع کتاب‌های خطی به اندازه‌های متداول امروزی تغییر کرد. همگام با پیشرفت‌هایی که در حوزه تولید کاغذ و ماشین آلات چاپ اتفاق افتاد، استاندارد‌های خاصی هم در این زمینه شکل گرفت که این موضوع باعث شکل گیری اصطلاحی به نام “قطع” در صنعت چاپ شد. به دنبال این استاندارد شدن ابعاد کتاب‌ها، کتابخانه‌‌ها هم شکل استانداری به خود گرفتند.

کاربرد قطع وزیری در صنعت چاپ

کاربرد قطع وزیری در صنعت چاپ بسیار زیاد است و به یکی از رایج‌ترین ابعاد مورد استفاده در صنعت چاپ تبدیل شده و طرفداران زیادی دارد. برای تولید یک ورق 24*17 که به آن قطع وزیری گفته می‌شود، بهترین کار استفاده از فرم چاپی 70*50 است. اگر یک ورق 70*50 را یک بار تا کنیم، به ابعاد 35*50 می‌رسیم و اگر یک بار دیگر این عمل را تکرار نماییم، کاغذ به ابعاد 35*25 کوچک می‌شود. برای رسیدن به قطع سررسید وزیری باید کاغذ را برای بار سوم هم تا کنید تا ابعاد شما به 25*17.5 برسد، حالا با یک برش کوچک می‌توانید قطع 24*17 یا همان قطع وزیری را داشته باشید. معمولا برش آخر در هنگام صحافی کتاب یا قبل از آن انجام می‌شود.

قطع کتاب چیست؟

اگر تا به اینجا مقاله را مطالعه کرده‌اید، احتمالا این سوال برای شما هم به وجود آمده که اصلا قطع کتاب چیست؟ به اندازه طول و عرض کتاب و یا هر نشریه‌ای در اصطلاح قطع گفته می‌شود، این کلمه در بین افرادی که در حوزه چاپ و نشر فعال هستند، بسیار متداول است. افرادی که در حوزه چاپ فعالیت دارند بر حسب نوع کتاب و افرادی که آن را مطالعه خواهند کرد، قطع مناسب را برای چاپ کتاب و یا هر نشریه دیگری انتخاب می‌کنند، چاپ کتاب در اندازه‌های مختلف می‌تواند بر بهبود کیفیت مطالعه موثر باشد.

انواع قطع کتاب

امکان چاپ کتاب‌ها و انواع نشریات در اندازه‌های مختلف همیشه وجود دارد ولی معمولا برخی ابعاد در همه کشورهای جهان بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. قطع کتاب در ایران و در حالت استاندارد به چند مدل تقسیم می‌شود که هر کدام کاربرد خاص خودشان را دارند. برای اینکه بدانید قطع وزیری چیست و انواع رایج قطع کتاب در ایران و سایر کشورهای جهان کدام است، در ادامه انواع آن را معرفی کرده‌ایم.

●سلطانی: ابعاد کاغذ برای تولید این قطع در حدود 34 در 49 سانتی‌متر است و معمولا از این قطع برای چاپ کتاب‌های نفیس استفاده می‌شود.

● وزیری: ابعاد کاغذ برای تولید این قطع 17 در 24 سانتی‌متر است، اغلب کتاب‌های درسی و سایر کتاب‌های موجود در بازار در این ابعاد چاپ می‌شود.

● رقعی: اندازه کاغذ در قطع رقعی 14 در 21 سانتی‌متر است و معمولا برای چاپ کتاب‌های رمان با تعداد صفحات زیاد استفاده می‌شود.

● رحلی بزرگ: اندازه کاغذی که در چاپ این قطع استفاده می‌شود، 23 در 33 سانتی‌متر است و برای چاپ انواع مجلات و آگهی‌‌ها از این قطع استفاده می‌کنند.

● رحلی کوچک: اندازه کاغذ در قطع رحلی کوچک 29 در 21 سانتی متر می‌باشد و برای چاپ انواع ماهنامه‌ها، مجلات و برخی کتاب‌های درسی از این سایز استفاده می‌کنند، قطع رحلی کوچک که مشابه اندازه یک برگ کاغذ A4 است.

● خشتی کوچک: اندازه کاغذ در این قطع 16.5 در 16.5 سانتی‌متر می‌باشد و بیشتر برای چاپ انواع کتاب‌های داستانی کودک از این قطع بیشتر استفاده می‌شود.

● خشتی بزرگ: اندازه کاغذ در این قطع 23 در 23 سانتی‌متر است و کاربرد آن مشابه قطع خشتی کوچک می‌باشد.

● جیبی کوچک: ابعاد کاغذ برای تولید این قطع در حدود 10 در 14 سانتی‌متر است و برای چاپ کتاب‌ها و دفتر یادداشت کاربرد دارد.

● جیبی بزرگ: ابعاد کاغذ برای تولید این قطع در حدود 11.5 در 16.5 سانتی‌متر است و در چاپ انواع سررسید و دفتر بیشتر به کار می‌رود.

● پالتویی: ابعاد کاغذ در این قطع 10 در 19.5 و 11.5 در 22 سانتی‌متر است و برای چاپ انواع بروشورها به کار می‌رود.

تفاوت قطع وزیری با قطع رقعی

بهتر است این نکته را بدانید که قطع کتاب در واقع تعداد دفعات تا شدن کاغذ را نشان می‌دهد، در صنعت چاپ و نشر این کار منجر به تشکیل ورق‌‌های کتاب می‌شود. اگر بخواهیم برای شما یک مثال ساده از این موضوع بگوییم، دو ورق کاغذ با چهار صفحه در قطع رحلی، چهار ورق با هشت صفحه در قطع وزیری و هشت‌ ورق با شانزده صفحه در قطع رقعی برابری می‌کند. در واقع این نکته را می‌توان یک تفاوت قطع وزیری با قطع سررسید رقعی دانست. تمایز دیگر این دو قطع در ابعادی است که برای چاپ آنها در چاپخانه مشخص می‌کنند، قطع وزیر معمولا در ابعاد 17 در 24 به چاپ می‌رسد و قطع رقعی را با اندکی کاهش در طول و عرض در ابعاد 14 در 21 چاپ می‌کنند. از قطع رقعی معمولا برای چاپ کتاب‌های داستان با تعداد صفحه کم استفاده می‌شود، صفحه آرایی قطع رقعی بسیار راحت است.

تفاوت قطع وزیری با قطع رحلی

در واقع در جواب این سوال که قطع وزیری چیست و چه تفاوتی با سایر قطع‌ها دارد باید بگوییم که این قطع در بین دو سایز پرکاربرد رحلی و رقعی قرار گرفته و به همین دلیل استفاده از آن بسیار رایج شده است. اندازه قطع رحلی 33*23 می‌باشد یعنی طول و عرض آن حدود 10 سانتی‌متر بزرگتر از قطع وزیری است. این قطع برای کتاب‌های کمک آموزشی، پایان نامه‌ها، مجلات و کتاب‌های نفیس معمولا به کار می‌رود، در کشور آمریکایی‌ به قطع رحلی (Imperial Octavo) می‌گویند. یک تفاوت قطع وزیری با قطع رحلی، در راحتی صفحه آرایی در سایز رحلی است و دست طراحان برای استفاده از نقاط طلایی در صفحه برای جلب توجه مخاطب بازتر می‌باشد. قطع وزیری و قطع رحلی هر دو در سه اندازه کوچک، متوسط و  بزرگ برای چاپ قابل سفارش است.

تنظیمات قطع وزیری در ورد

برای اینکه بتوانید در نرم افزار word ابعاد را برای چاپ وزیری تنظیم کنید، ابتدا باید اندازه صفحه را به میلی‌متر تغییر دهید. برای این کار از نوار ابزار بالای صفحه یا همان منو اصلی باید گزینه file را انتخاب نمایید و وارد بخش options شوید. در پنجره جدیدی که باز می‌شود گزینه advanced را کلیک کنید. صفحه باز شده را به سمت پایین اسکرول کنید تا در بخش Display گزینه Show measurements in unit of را مشاهده نمایید. در قسمت تنظیمات رو به روی این گزینه قرار گرفته تا امکان انتخاب واحد اندازه گیری به صورت اینچ، سانتی‌متر، میلی‌متر و موارد دیگر وجود داشته باشد. برای ادامه کار باید گزینه Millimeters  را انتخاب نمایید و سپس روی OK کلیک کنید.

پس از اینکه واحد اندازه گیری شما در نرم افزار word  به میلی‌متر تبدیل شد، حالا برای ادامه تنظیمات قطع وزیری در  نرم افزار Word باید وارد سربرگ Layout شوید. در این بخش گزینه size را انتخاب کرده و روی More Paper Sizes کلیک کنید. در صفحه جدیدی که برای شما در نرم افزار باز شده عرض یا همان width را روی 165 میلی‌متر و طول یا همان Height را روی 235 تنظیم نمایید، در آخر حتما روی گزینه OK کلیک کنید تا تنظیمات برای شما ذخیره و ابعاد برگه شما به اندازه قطع وزیری شود.

اهمیت صفحه بندی در قطع وزیری

زمانیکه قصد داریم کتاب یا هر نشریه‌ای را به صورت قطع وزیری چاپ کنیم باید به اندازه متن، میزان فرورفتگی متن، حاشیه‌های چهار طرف صفحه، فاصله خطوط از همدیگر و مواردی از این دست توجه کنید، در واقع اهمیت صفحه بندی در قطع وزیری بسیار زیاد است و برای اینکه کتاب زیبایی ظاهری و خوانایی لازم را داشته باشد باید به این موارد توجه شود. معمولا کار صفحه آرایی و صفحه بندی به قطع وزیری را ویراستارها با دقت فراوان انجام می‌دهند. حاشیه یا مارجین استاندارد برای قطع وزیری از بالا 30 میلی‎متر و در سه جهت دیگر 25 میلی‌متر است، معمولا از فونت‌های میترا، زر، نازنین و لوتوس با اندازه 13 در قطع وزیری استفاده می‌شود.

سوالات متداول

۱.  قطع وزیری چیست و چه کاربردی در صنعت چاپ دارد؟

به هر کتاب یا نشریه‌ای که در ابعاد 24*17 چاپ شود، قطع وزیری گفته می‌شود. از این سایز معمولا برای چاپ انواع کتاب‌های درسی و سررسیدها در بازار استفاده می‌کنند.

۲. تاریخچه قطع وزیری به چه دورانی بر می‌گردد ؟

اولین بار قطع وزیری توسط یک ناشر و آموزگار ونیزی به نام آلدوس مانوتیوس در قرن 15 میلادی تولید شد، منوتیوس قطع وزیری را به جای قطع سلطانی پیشنهاد کرد تا کتاب‌ها با قابلیت جا‌به‌جایی و نگهداری راحت‌تر به چاپ برساند.

۳. تفاوت قطع وزیری با قطع رقعی چیست؟

در واقع قطع وزیری سایزی بین قطع رحلی و رقعی می‌باشد. تفاوت اصلی قطع وزیری با رقعی به جز سایز به کاربرد این دو نوع قطع برمی‌گردد، از قطع وزیری در چاپ کتاب‌های درسی و از قطع رقعی در چاپ انواع کتاب‌های داستان با تعداد صفحه کم استفاده می‌شود.

نتیجه‌گیری

در این مقاله تمام تلاش خود را کردیم تا به این سوال که قطع وزیری چیست و چه کاربردهایی دارد، به صورت کامل پاسخ دهیم. قطع وزیری پرکاربردترین سایز در چاپ انواع کتاب‌ها و سررسیدها می‌باشد که به دلیل راحتی در حمل و خوانایی مناسب از طرف اغلب ناشران برای چاپ کتاب‌های درسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله همچنین انواع قطع کتاب در ایران و در حالت استاندارد را به شما معرفی کردیم تا در زمان چاپ بتوانید با توجه به کاربرد و مخاطبتان ابعاد مناسب را انتخاب کنید. ما در مجموعه جوپنزا این امکان را برای شما فراهم کرده‌ایم تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن، با کمترین هزینه و کیفیت عالی انواع نشریات و سررسیدهای خود همانند سررسید پالتویی ، سررسید اروپایی و… را با قطع دلخواه و طراحی منحصر به فرد سفارش دهید.